ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានកម្ពុជា

បទយកការណ៍៖ ក្រសួងបរិស្ថានកំពុងរៀបចំការអនុវត្តគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាទឹកធម្មជាតិភ្នំគូលែន ដើម្បីយកថវិកាប្រើប្រាស់និងការពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី

ចែករំលែក ៖

AKP សៀមរាប ថ្ងៃទី០៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០ -- គម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី(Payment for Ecosystem Services) ឬហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា ភី អ៊ី អេស (PES) នៅឧទ្យានជាតិជ័យវរ្ម័ន នរោត្តម ភ្នំគូលែន ស្ថិតនៅលើ ខ្នងភ្នំគូលែន ត្រូវបានក្រសួងបរិស្ថាន និងអង្គការដៃគូចាប់ផ្តើមឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ទឹកក្នុងបរិមាណច្រើន(អាជីវកម្ម) ផ្តល់វិភាគទានស្ម័គ្រចិត្ត ឬអាចបង់ពន្ធលើការប្រើប្រាស់ទឹកជាលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មរួមទាំងអ្នកផលិត និងចែកចាយ ដើម្បីយកថវិកានេះមកប្រើប្រាស់លើការងារការពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី នៅឧទ្យានជាតិជ័យវរ្ម័ន នរោត្តម-ភ្នំគូលែន ដែលជាអាងទឹកធម្មជាតិដ៏ធំសម្រាប់អ្នកខេត្តសៀមរាប។

ឧទ្យានជាតិព្រះជ័យវរ្ម័ន-នរោត្តម ”ភ្នំគូលែន” មានសក្តានុពលក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកសាប និងទឹកក្រោមដីសម្រាប់ក្រុងសៀមរាប ជាពិសេសផ្តល់ជាប្រភពទឹកក្រោមដី សម្រាប់រក្សាលំនឹងប្រាសាទបុរាណដែលភាគច្រើនសាងសង់លើទម្រដីខ្សាច់។ នៅឧទ្យានជាតិ ជ័យវរ្ម័ន នរោត្តមភ្នំគូលែនមានផ្ទៃដីទំហំ ៣៧ ៣៧៣ ហិកតាមានប្រភពទឹកធំៗប្រមាណ ៥០ កន្លែង និងមានអាងស្តុកទឹកធំៗជាង ១០ ដែលមានទីតាំងនៅចំកណ្តាលខេត្តសៀមរាប និងមានតួនាទីជាអ្នកផ្គត់ផ្គង់ ទឹកប្រើប្រាស់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងខេត្ត។ គម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី (Payment for Ecosystem Services) ឬហៅកាត់ថា ភី អ៊ី អេស (PES) ដែលជាយន្តការហិរញ្ញវត្ថុ សំដៅដល់«អ្នកប្រើប្រាស់សេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីត្រូវបង់ថ្លៃជាសាច់ប្រាក់ ដល់អ្នកដែលការ ពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ដើម្បីធានាដល់និរន្តរភាពនៃសេវាកម្មដែលផលិតដោយប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៅតំបន់ណាមួយ»។

ជាមួយគ្នានេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រគល់ភារកិច្ចដល់ក្រសួងបរិស្ថានពិនិត្យ និង សិក្សាអនុវត្តន៍សាកល្បងការបង់ថ្លៃសេវាប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនេះ ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ និងរៀបចំ គោលនយោបាយនៃការបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនេះដើម្បីរាជរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យ និង សម្រេច។ ក្រសួងបរិស្ថាន និងអ្នកពាក់ព័ន្ធជាពិសេសថា្នក់ក្រោមជាតិដែលជាអ្នកអនុវត្តន៍ PES ថ្នាក់ខេត្តបានសម្រេចលើយន្តការនៃការអនុវត្ត និងកៀរគរថវិកាដោយជ្រើសយកជម្រើសសម ស្របដែលបានសម្រេចឱ្យអនុវត្តន៍ PES នៅភ្នំគូលែនគឺ៖ ១). ការរួមវិភាគទានដោយស្ម័គ្រចិត្តពីអ្នកប្រើប្រាស់ទឹកក្នុងបរិមាណច្រើន(អាជីវកម្ម)។ ២). ការបង់ពន្ធលើការប្រើប្រាស់ទឹកជា លក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មរួមទាំងអ្នកផលិត និងចែកចាយ។ ចំពោះថវិកាដែលទទួលបានពីការអនុ វត្តនេះ នឹងត្រូវចូលទៅក្នុងមូលនិធិបរិស្ថាន និងសង្គមដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រសួងបរិស្ថាន ដើម្បីអាចប្រើប្រាស់ប្រយោជន៍ការពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីននៅភ្នំគូលែន។ ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន ដែលស្ថិតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបនិងតំបន់ប្រើប្រាស់ច្រើនយ៉ាងក្បាលឆាយក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាទីតាំង២ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលសម្រេចយកដើម្បីអនុវត្តន៍សាកល្បងគម្រោងបង់ថ្លៃសេវា កម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។

ឯកឧត្តម នេត្រ ភក្ត្រា រដ្ឋលេខាធិការ និងជាមន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២០ កន្លងមកនេះ ក្នុងខណៈដែលឯកឧត្តមបានដឹកនាំប្រតិភូក្រសួងបរិស្ថាន និងក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានឈ្វេងយល់ពីការអនុវត្តសាកល្បងគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី (PES) នៅលើខ្នងភ្នំគូលែន ដើម្បីបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងដល់សាធារណជនតាមរយៈអ្នកសារព័ត៌មានដោយបានអំពាវនាវនិងលើកទឹកចិត្តចំពោះអ្នកប្រើប្រាស់ទឹកក្នុងបរិមាណច្រើន (អាជីវកម្ម) ផ្តល់វិភាគទានស្ម័គ្រចិត្ត ឬអាចបង់ពន្ធលើការប្រើប្រាស់ទឹកជាលក្ខណៈពាណិជ្ជកម្មរួមទាំងអ្នកផលិត និងចែកចាយ ដើម្បីយកថវិកានេះមកប្រើប្រាស់លើការងារការពារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី នៅឧទ្យានជាតិជ័យវរ្ម័ន នរោត្តមភ្នំគូលែន ដែលជាអាងទឹកធម្មជាតិដ៏ធំសម្រាប់អ្នកខេត្តសៀមរាប។ ឯកឧត្តមរដ្ឋលេខាធិការបានថ្លែងឱ្យដឹងថា តាមការសិក្សាជាក់ស្តែងទាំង ម្ចាស់អាជីវកម្ម ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋធម្មតារស់នៅក្នុងក្រុងសៀមរាបត្រូវពឹងផ្អែកលើទឹកក្រោមដីប្រមាណ ៨០ភាគរយ ហើយ២០ភាគរយ ទៀតផ្គត់ផ្គង់ដោយរដ្ឋាករទឹកខេត្ត ខណៈការប្រើប្រាស់ទឹកក្រោមដីយ៉ាងខ្លាំងក្លាបែបនេះបានធ្វើឱ្យបរិមាណទឹកក្រោមដី មានការថយចុះ ដែល ធ្វើឱ្យការជីកអណ្តូងពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំកាន់តែជ្រៅទៅៗ។ ទន្ទឹមនេះ បើតាមជំនឿ ទឹកពីភ្នំគូលែន គឺជាទឹកអម្រឹត ហើយការសិក្សាបែបវិទ្យាសាស្ត្រមួយចំនួនក៏បានបង្ហាញថា ទឹកពីភ្នំគូលែនគឺជាទឹកដែលមានគុណភាពល្អសម្រាប់ប្រើប្រាស់របស់មនុស្សផងដែរ។ ឯកឧត្តម បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ដើម្បីឱ្យមាននិរន្តរភាពសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៅឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន ជាពិសេសទឹកដែលមានប្រភពពីភ្នំគូលែន ចាំបាច់ត្រូវការពារ និងអភិរក្សប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីភ្នំគូលែន ដូចជាការទប់ស្កាត់ការបាត់បង់ព្រៃឈើ ការស្តារឡើងវិញនូវព្រៃឈើ និងប្រព័ន្ធទឹកធម្មជាតិដែលបាត់បង់និងខូចមុខងារ ទប់ស្កាត់ការបំពុលទឹកក្នុងស្ទឹង និងទឹកក្រោមដី។

ឯកឧត្តម នេត្រ ភក្ត្រា បានបន្ដថា តាមការវិភាគទានប៉ាន់ស្មានពីការអនុវត្តPES សម្រាប់ឧទ្យានជាតិព្រះជ័យវរ្ម័នភ្នំគូលែន ក្នុងខេត្តសៀមរាប ប្រសិនបើជម្រើសនៃការប្រមូលការបង់ ថ្លៃអេកូឡូស៊ីខាងលើត្រូវបានអនុវត្តន៍ពេញលេញនោះ យើងអាចមានលទ្ធភាពប្រមូលថវិកាបានពី២,៩លានដុល្លារ ទៅ៣,៩លានដុល្លារ ក្នុង១ឆ្នាំ។ សម្រាប់ថវិកាដែលប្រមូលបានពីការ អនុវត្តសាកល្បងPES នឹងត្រូវយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់ការថែរក្សា ការពារ និងស្តារមុខងារប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៅតំបន់ដែលបានអនុវត្តន៍ ដូចជាការការពារ និងស្តារព្រៃឈើនៅតំបន់ផ្ទៃរងទឹកភ្លៀង ឬទីជម្រាល ការស្តារប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកធម្មជាតិដែលរងការខូចខាត ការអភិរក្សជីវៈចម្រុះ និងការលើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពសហគមន៍ដែលជាអ្នកមានតួនាទីក្នុងការការពារតំបន់ខ្សែទឹកខាងលើ។

កំពុងឈរលើទំនប់បុរាណលើខ្នងភ្នំគូលែនទំហំ១០០ហិកតា លោក សាឃឿន សក្តា ប្រធានឧទ្យានជាតិជ័យវរ្ម័ន នរោត្តម ភ្នំគូលែន បានលើកផែនទីផ្លូវទឹកចង្អុលបណ្តើររៀបរាប់បណ្តើរថា ដើមឡើយទំនប់បុរាណដែលបានសាងសង់ពីសម័យអង្គរនេះសម្រាប់ស្តុកទឹកហូរពីក្បាលជប់។ លោកថា សម្រាប់អ្នកសៀមរាបប្រាកដជាដឹងច្បាស់ពីប្រភពទឹកដែលប្រើប្រាស់នៅស្ទឹងសៀមរាបហូរចេញពីភ្នំគូលែន។ ប៉ុន្តែគេមិនបានដឹងថា ហេតុអ្វីមានទឹកហូរ ខួបប្រាំងខួបវស្សាទៅដល់ខេត្តសៀមរាបទេ។ ត្រង់ចំណុចនេះ លោក សាឃឿន សក្តា ចង់បញ្ជាក់ថា នៅលើខ្នងភ្នំគូលែននេះ បើមើលផ្ទៃដីនៃខេត្តសៀមរាបទាំងមូលតែម្តងគឺស្ថិតចំកណ្តាលបេះដូងនៃខេត្ត។ លក្ខណៈភូមិសាស្ត្របែបនេះ ទើបទឹកហូរពីភ្នំគូលែនដល់អង្គរ និងបន្តរហូតដល់ ទន្លេសាប។ ចំណែកខ្សែទឹកដែលហូរចេញពីភ្នំគូលែនមានស្ទឹងចំនួនបីគឺ ខាងកើតមានស្ទឹង រលួស កណ្តាលមានស្ទឹងសៀមរាប ខាងលិចមានស្ទឹងពួក ស្ទឹងទាំងអស់នេះហើយដែលហូរ ចេញពីប្រភពតែមួយគឺជួរភ្នំគូលែនតែម្តង។

ពាក់ព័ន្ធប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៅតំបន់ភ្នំគូលែននេះលោក សាឃឿន សក្តា បានឱ្យដឹងថា មានអត្ថបទស្រាវជ្រាវមួយសរសេរថា Angkor Basin បានបែងចែក ខាងអង្គរ អង្គរ និងទន្លេសាបតាមរយៈនៃការបែងចែកនេះខាងលើគឺ ភ្នំគូលែនជាកន្លែងផ្គត់ផ្គង់ ហើយតំបន់អង្គរ គឺកន្លែង ផ្ទុក រួចហូរចុះទៅទន្លេសាប។

និយាយពីសារៈសំខាន់លើខ្នងភ្នំគូលែន ក្រៅពីប្រភពទឹក មានតំបន់បេតិកភ័ណ្ឌ មាន៤០ ប្រាសាទដែលមានការចុះបញ្ជីហើយ និងរាជវាំង មានចម្លាក់ មានសិលាចារិក ទាំងអស់នេះជាសក្តានុពលលើខ្នងភ្នំគូលែន។ លក្ខណៈពិសេសទាំងនេះហើយទើបគេប្រសិទ្ធនាមភ្នំនេះថា «ជាភ្នំបេតិកភ័ណ្ឌ វប្បធម៌ និងធម្មជាតិ» ដែល លោក សាឃឿន សក្តា ប្រធានឧទ្យាន ជាតិជ័យវរ្ម័ន នរោត្តមភ្នំគូលែន រូបនេះ បង្ហាញទស្សនៈយល់ឃើញថា«ខ្ញុំជឿថា នៅស្រុកខ្មែរ មានតែមួយហ្នឹងទេ មានទាំងប្រាសាទ មានទាំងប្រភពទឹកធម្មជាតិ»។

លោក ជំទាវ ចាន់ សុម៉ាលី អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងបរិស្ថានបានឱ្យដឹងដែរថា ប្រភពទឹកនៅលើភ្នំគូលែនប្រៀបដូចជា សរសៃឈាមមនុស្សអ៊ីចឹង ហើយនៅពេលមានការអនុវត្តគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនោះ គឺជាការចូលរួមអភិរក្ស និងថែររក្សាប្រភពទឹក សាបបានកាន់តែល្អពីប្រជាពលរដ្ឋ និងម្ចាស់អាជីវកម្មនានា សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ជូនប្រជាពលនៅក្នុងខេត្តសៀមរាប។

ចំពោះជំហានឆ្ពោះទៅប្រមូលថវិកាពីអ្នកប្រើប្រាស់ទឹកចេញពីភ្នំគូលែននេះ លោក ម៉េង មុនីរក្ស អគ្គលេខាធិការរងនៃក្រុមប្រឹក្សាជាតិអភិវឌ្ឍន៍ដោយចីរភាពបានចូលរួមពន្យល់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា គោលដៅនៃការអនុវត្តគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី នឹងយកពីសណ្ឋាគារ អាជីវករ។ល។និង។ល។ ដើម្បីយកថវិកាមកថែរក្សាអេកូឡូស៊ី ។ លោក ម៉េង មុនីរក្សថា លោកបានពន្យល់ដល់គ្រប់អ្នកប្រើប្រាស់ មិនមែនតែតាមសណ្ឋាគារទេ មានទាំងប្រជាជន មានទាំងកសិករជាដើម។ យ៉ាងណាក៏ដោយ គម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី (PES) មិនយកថ្លៃសេវាពីប្រជាជនដែលប្រើប្រាស់ទឹកតិចទេ។ លោក ម៉េង មុនីរក្ស មានសុទិដ្ឋិនិយមថា នឹងធ្វើបានដោយលោកបានផ្អែកទៅលើ ស្ថានភាពនៃការអនុវត្តគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនេះ ត្រូវបានរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថានបានស្ទាបស្ទង់រួចហើយ ឃើញថា មានអ្នកមានចេតនាចង់សហការច្រើន។

លោក ឈិន សុភា អនុប្រធានការិយាល័យនៃនាយកដ្ឋានជីវៈចម្រុះ ក្រសួងបរិស្ថាន បានពន្យល់បន្ថែមថា ការបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី នេះធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមានការសម្របសម្រួលយល់ព្រមរវាងអ្នកដែលទទួលផលពីប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ហើយអ្នកដែលផ្តល់ផលទៅអ្នកទទួលផល។ រាជរដ្ឋាភិបាលជាអ្នកសម្របសម្រួលធ្វើឱ្យភាគីទាំងពីដើរទន្ទឹមគ្នាហើយបន្ទាប់ពីក្រសួងបរិស្ថានទទួលបានសេចក្តីជូនដំណឹងពីរាជរដ្ឋាភិបាលនៅចុងឆ្នាំ២០១៦ ក្រ សួងបរិស្ថានបានរៀបចំសិក្សាស្រាវជ្រាវជាច្រើន ទី១. សិក្សាពីសមិទ្ធិលទ្ធភាព ថាតើសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី ឬសក្តានុពលរបស់តំបន់ប្រើប្រាស់ច្រើនយ៉ាងក្បាលឆាយ និងឧទ្យានជាតិ ជ័យវរ្ម័ន នរោត្តម ភ្នំគូលែន មានសារៈសំខាន់សម្រាប់សេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីអ្វីខ្លះ ដែល យើងសិក្សាពីជីវចម្រុះ ប្រភពទឹក ព្រៃឈើ ហើយនិងសក្តានុពលនៃអ្នកនឹងទិញសេវាកម្ម ឬអ្នកទទួលផលពីសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី។ លោក ឈិន សុភា បានបញ្ជក់ថា «មកដល់ពេលនេះយើងបានធ្វើប្រព័ន្ធហ្នឹង ក្រោយមកទៀតប្រជុំគ្នាសម្រេចទទួលយកលុយគាត់ផ្តល់ឱ្យ បន្ទាប់មកទៀតតើយកលុយគេនេះ មកធ្វើអ្វី យើងបង្ហាញម៉េចជាតម្លាភាពនោះឯងជាយន្តការនៃការអនុវត្តការបង់ថ្លៃសេវាកម្មអេកូឡូស៊ី រហូតមកដល់ពេលនេះមិនទាន់កំណត់ ឱ្យបង់ថ្លៃ ប៉ុន្មានជាក់លាក់ទេ គឺយើងប្រើយន្តការមួយដែលរាជរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងឱ្យសាកល្បងតាម ការស្ម័គ្រចិត្តចរចា ហើយតម្លៃដែលទទួលបានពីការឱ្យនោះគឺយើងនឹងយកបញ្ចូល ទៅក្នុង មូលនិធិបរិស្ថាននិងសង្គមដែលស្ថិតនៅក្រោមក្រសួងបរិស្ថាន»។ បើតាម លោក ឈិន សុភា ឱ្យដឹងទៀតថា ការអនុវត្តសាកល្បងគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីកន្លងមក ក្រោម ការឧបត្ថម្ភរបស់ស្ថានទូតស៊ុយអែត តាមរយៈកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ UNDP ប្រចាំកម្ពុជា។

សូមបញ្ជាក់ផងដែរថា សម្រាប់ការអនុវត្តសាកល្បងគម្រោងបង់ថ្លៃសេវាកម្មប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី (Payment for Ecosystem Services) ឬហៅកាត់ ជាភាសាអង់គ្លេសថា ភី អ៊ី អេស (PES) នឹងបន្ត៦ខែទៀតក្នុង ឆ្នាំ២០២១ បន្ទាប់ពីគម្រោងសាកល្បងជំហានដំបូងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២០៕

ដោយ៖ គង់ សិរីរ័ត្ន រូបថត៖ អ៊ុន រិទ្ធី